Sosyal Medya Alışveriş Tüketici İade Hakkı; büyük ve popüler internet sitelerinden yapılan alışverişlerde tüketici lehine iade hakkının kolaylaştırılmış olduğu ve bu iadenin 14 gün içerisinde yapılabileceği biliniyor. Fakat instagram Facebook gibi sosyal medya alışveriş mecraları üzerinden yapılan alışverişlerde tüketicilerin genellikle iade sorunu yaşadığı ise bir gerçek. Instagram, Facebook gibi sosyal medya mecralarında satış yapan kişilerin profillerine iade ve değişiklik yoktur gibi bilgilendirmeler yazdığı ve tüketicinin aldığı ürünü iade etmek istediğinde bu yazıları hatırlatarak cayma haklarının olmadığı ileri sürülüyor. Peki bu durum yasal mı ? Tüketicinin bu durumlar karışındaki hakları nelerdir?
Sosyal Medya ve İnternet Siteleri Üzerinde Yapılan Alışverişlerde Tüketici Hakları
İnternet siteleri, sosyal medya gibi mecralardan alınan ürünler için yapılan sözleşmenin ismi hukuk literatüründe ve kanunda mesafeli satış sözleşmesi olarak belirlenmiştir. Mesafeli satış sözleşmelerinin günümüzde internet alışverişinin önem kazanmasıyla birlikte giderek sayıları artmış ve yapılan hukuki düzenlemeler de bu yönde gelişmiştir. 6502 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da düzenlenmiş şekliyle ; tüketici mesafeli sözleşmede on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart üstlenmeksizin cayma hakkına sahiptir. Bu süre eğer “mal” satın alınacak ise malın tesliminden itibaren; “hizmet” satın alınacak ise hizmet sözleşmesinin kurulduğu andan itibaren başlar. Kanunda mal olarak tanımlananları genel olarak kıyafet, mobilya, elektronik eşya gibi örneklendirebilirken; hizmet olarak tanımlananları bir dil eğitimi, online psikolojik rehberlik gibi hizmetler olarak açıklayabiliriz.
Görüldüğü üzere kanun, tüketicinin yanında olup değişim ve iade sürecinde tüketiciye kolaylık sağlamaktadır. Kanunda özel olarak belirtilen haller dışında satıcının ürün iadesini kabul etmeme durumu yoktur. Bu durumlara özel sipariş üzerine üretilen ürünler örneğin; hoşgeldin Ayşe bebek yazılı kapı süsleri, fotoğrafınızın baskılı olduğu tablolar, çabuk bozulacak çiçek, pasta, hijyen ve sağlık açısından iade edilemeyecek iç çamaşırı vb.. gibi ürünleri örnek verebiliriz. Bu ürünler haricinde instagram, Facebook yahut herhangi bir internet sitesi üzerinden alınan ürünlerin iadesi satıcı tarafından süresi içerisinde yapılması koşuluyla kabul edilecektir Satıcıların profillerine, biyografilerine yazmış oldukları iade kabul edilmiyor yazısının hukuki olarak hiçbir geçerliliği yoktur.
Peki tüketicilerin sosyal medya mecraları üzerinden yaptıkları alışverişlerde yasal cayma (iade) haklarını kullanırken izleyecekleri yol nasıl olacaktır?
Sosyal Medya Alışveriş Sonrası Cayma Hakkı için Yasal Süreç
Satıcının iade/değişim yoktur yazısı tüketicinin kanundan kaynaklanan hakkını kullanmasına engel değildir ve 14 gün içerisinde iade (cayma) hakkını kullanabilir. Öncelikli olarak yapılması gereken; satıcıya kanundan kaynaklanan cayma hakkının kullanılmak istendiğini ve ürünü iade etmek istendiği bildirilmelidir. Akabinde satıcının iadeyi kabul etmesi durumunda ürünün satıcıya geri kargolanması gerekmektedir. İade edilen ürünün satıcıya ulaşmasıyla beraber para iadesi gerçekleşecektir. Fakat satıcının iade talebini kabul etmediği durumlarda; alışverişin tutarı 2023 yılı içerisinde Resmî Gazetede yayınlandığı şekliyle 66 Bin TL’nin altında kalıyorsa önce Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurulması gerekmektedir. Tüketici Hakem Heyetine E- devlet üzerinden ürünün faturası, ürün, satıcı bilgileri gibi delil niteliğindeki belgeler sisteme yüklenerek başvuru yapılabilecektir.
Tüketici Hakem Heyeti’ne yapılan başvurular en fazla 6 ay içerisinde başvurunun içeriğine bağlı olarak ise bu 6 aylık süre 3 ay daha uzatılarak karara bağlanmaktadır. İvedi durum incelemesi talebinde bulunulduğu takdirde bu talep yerinde görülürse daha kısa sürede de karar bağlanabilecektir. Tüketici Hakem Heyeti’nin kararı tarafları bağlayıcı ve icra edilebilir niteliktedir bununla beraber karara itiraz yolu da mümkündür. Tüketici Hakem Heyetin ’den gelen karara karşı 15 gün içerisinde Tüketici Mahkemeleri’ne itirazda bulunulabilecektir. İlgili süreç 2023 Yılı için 66 Bin TL olarak belirlenen miktarın altında kalan alışverişler için geçerli olup 66 Bin TL’nin üzerindeki alışverişler için doğrudan Tüketici Mahkemesi’ne hukuki başvuru zorunludur.
Tüketicinin mağdur olduğu ürünün satıcıya geri kargolanmasına rağmen para iadesinin yapılmaması, iadenin kabul edilmemesi, sipariş edilen ürün yerine başka ürünün gönderilmesi gibi bu ve daha fazla durumlarda satıcılara karşı cezai yaptırımlar da düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu maddesi 157 ve 158’de düzenlenen dolandırıcılık suçu kapsamında tüketiciler sosyal medya ve internet siteleri üzerinden yapılan alışverişlerde satıcılara karşı suç duyurusunda bulunabileceklerdir.
Önemli Bağlantılar
Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru: https://www.turkiye.gov.tr/tuketici-sikayeti-uygulamasi
Ticaret Bakanlığı – Tüketici: https://ticaret.gov.tr/tuketici
